ภาวะมีบุตรยากในเพศชาย

ภาวะมีบุตรยาก

ภาวะมีบุตรยาก (Infertility) คือ การที่คู่สมรสไม่สามารถมีบุตรได้ หลังจากมีเพศสัมพันธ์กันโดยไม่ได้คุมกำเนิดมาแล้วเป็นเวลา 1 ปี โดยปกติคู่สมรสที่มีเพศสัมพันธ์โดยไม่ได้คุมกำเนิด จะมีโอกาสตั้งครรภ์ประมาณ 85 เปอร์เซ็นต์ภายในระยะเวลา 12 เดือน

ภาวะมีบุตรยากในเพศชาย (Male infertility) คือ การที่ผู้ชายไม่สามารถทำให้คู่ครองตั้งครรภ์ได้ โดยมีปัจจัยจากฝ่ายชายเป็นต้นเหตุ

การสร้างเซลล์สืบพันธุ์ของเพศชาย

สมองส่วน hypothalamus สร้างฮอร์โมน GnRH ไปกระตุ้น anterior pituitary gland ให้สร้าง Gonadotropin
- LH กระตุ้น Leydig cells ในการสร้างฮอร์โมน testosterone
- FSH กระตุ้น Sertoli cells ในการสร้างเชลล์สืบพันธุ์ของเพศชาย
ระยะเวลาในการสร้างเชลล์สืบพันธุ์ของเพศชายประมาณ 70 วัน หลังจากนั้นใช้เวลาอีกประมาณ 12-21 วันในการขนส่งจาก epididymis จuถึง ejaculatory duct

สาเหตุของภาวะมีบัตรยากในเพศชาย

สามารถแบ่งออกเป็น 4 สาเหตุตามตำแหน่งได้ดังนี้

Pre-testicular: Hypothalamic pituitary disease
- โรคในกลุ่มนี้เกิดจากความผิดปกติที่ hypothalamus หรือ ต่อม pituitary ทำให้ไม่สามารถสร้าง GnRH หรือ gonadotropinได้ ทำให้เกิดภาวะมีบุตรยากในเพศชายตามมา
Testicular เป็นความบกพร่องตั้งแต่แรกเกิด (congenital) หรือได้รับมาภายหลัง (acquired)
- Klinefelter’s syndrome เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดในโรคกลุ่มนี้ ทำให้เกิด testicular failure พบในเพศชายประมาณ 1 ใน 1,000 คน สาเหตุเกิดจาก X chromosome เกินมาที่พบบ่อยสุดคือ 47.XXY
- ภาวะทองแดง (cryptorchidism) คือการที่อัณฑะไม่เคลื่อนลงมาในถุงอัณฑะตามปกติตั้งแต่แรกเกิดสามารถเกิดข้างเดียวหรือสองข้างก็ได้
- เส้นเลือดขอดในถุงอัณฑะ (varicoceles) ก้อนที่เกิดจากการโป่งพองของหลอดเลือดดำ
- การติดเชื้อส่งผลให้อัณฑะอักเสบ (orchitis) โดยเฉพาะจากโรคคางทูม (mumps)
- ยากลุ่มที่ทำให้เกิดความผิดปกติต่อการสร้างเซลล์สืบพันธุ์ของเพศชาย และการทำงานของLeydig cell
- สิ่งแวดล้อมต่าง ๆ เช่น ยาฆ่าแมลง โลหะหนัก
- โรคเรื้อรัง เช่น โรคไตเรื้อรัง ภาวะขาดสารอาหาร โรคตับแข็ง
Post-testicular: ความบกพร่องของกรขนส่งเซลล์สืบพันธุ์ของเพศชาย เช่น ปัญหาบริเวณ vas deferens สาเหตุเกิดจากโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ การทำหมันชาย หรือ อวัยวะเพศชายไม่แข็งตัว เป็นต้น
กลุ่มที่ไม่ทราบสาเหตุซัดเจน