ริดสีดวงทวาร คือ ภาวะที่หลอดเลือดดำบริเวณปากทวารหนักมีการโป่งพอง
ริดสีดวงทวารแบ่งออกเป็น 2 ชนิด ได้แก่
- ริดสีดวงทวารภายนอก เกิดขึ้นบริเวณรอยย่นปากรูทวาร เป็นก้อนนูน จะปวดเมื่อมีการอักเสบหรือลิ่มเลือดอุดตัน มีเลือดออกได้ อาการอื่นๆเช่น คันที่ปากรูทวาร
- ริดสีดวงทวารภายใน เกิดขึ้นภายในรูทวาร แบ่งเป็น 4 ระยะตามความรุนแรงของโรค ได้แก่
- ระยะที่ 1 หัวริดสีดวงขนาดเล็ก ไม่ยื่นออก อาจมีเลือดสดๆไหลออกมาขณะถ่ายหรือหลังถ่ายอุจจาระได้
- ระยะที่ 2 หัวริดสีดวงโตขึ้น ยื่นออกมาขณะเบ่งถ่ายอุจจาระ และหดกลับเข้าไปได้เองหลังถ่ายเสร็จ อาจมีเลือดออกได้
- ระยะที่ 3 หัวริดสีดวงยื่นออกมาขณะเบ่งถ่าย และไม่สามารถหดกลับได้เองหลังถ่ายเสร็จ ต้องใช้นิ้วดันช่วย พบเลือดออกได้บ่อยขึ้น
- ระยะที่ 4 หัวริดสีดวงโผล่ออกมาด้านนอกตลอดเวลา ไม่สามารถดันกลับเข้าไปได้ พบมีอาการปวด บวม เลือดออกได้บ่อย
กรณีที่เลือดออกมาก จนมีอาการของการเสียเลือดมาก เช่น หน้ามือ เวียนศีรษะ เป็นลม เหงื่อออก ใจสั่น ควรรีบมาพบแพทย์ทันที
การวินิจฉัย : แพทย์จะอาศัยการซักประวัติ และตรวจร่างกายเป็นหลัก โดยเฉพาะการตรวจทางทวารหนักด้วยนิ้ว และการส่องกล้องตรวจรูทวาร
การส่องกล้องตรวจลำไส้ใหญ่ : อาจจำเป็นในภาวะที่สาเหตุของเลือดออกไม่ชัดเจน ต้องการแยกจากโรคอันตรายเช่น มะเร็งลำไส้ใหญ่ หรือเลือดออกจากลำไส้
การรักษา : การรักษาขึ้นอยู่กับอาการและความรุนแรงของโรค ได้แก่ การรักษาโดยไม่ผ่าตัด และการรักษาโดยการผ่าตัด
การรักษาโดยการไม่ผ่าตัด : เหมาะกับโรคที่เป็นไม่มาก อาการไม่รุนแรง เช่น ริดสีดวงทวารภายในระยะที่ 1 และ 2
ยา พิจารณาตามอาการ เช่น ยาลดเลือดบริเวณรูทวาร, ยาแก้ปวดแก้อักเสบ, ยาระบาย, ยาเหน็บหรือทาลดการอักเสบ
การฉีดยาเข้าไปในหัวริดสีดวง มักจะต้องฉีดซ้ำหลายครั้ง หายขาดได้ไม่มาก และมีโอกาสเป็นซ้ำสูง
การใช้ยางรัดบริเวณหัวริดสีดวง มักใช้ในภาวะที่มีเลือดออก เพื่อให้เลือดหยุด หัวริดสีดวงขาดเลือดและฝ่อไป มีข้อจำกัดต้องใช้กับเฉพาะริดสีดวงทวารภายใน การรัดหัวริดสีดวงทวารภายนอกจะมีอาการปวดทวารมาก
การรักษาโดยการผ่าตัด เหมาะกับโรคที่เป็นมากขึ้น เช่น ริดสีดวงทวรภายในระยะที่ 3 และ 4 หรือริดสีดวงภายนอกที่มีการอักเสบ
- การผ่าตัดแบบมาตรฐาน เป็นการตัดเอาหัวริดสีดวง(เส้นเลือดดำที่โป่งพอง)ออก แล้วเย็บปิดแผล(เย็บบางส่วนหรือทั้งหมดแล้วแต่เทคนิคเฉพาะ) เป็นวิธีที่นิยมมากที่สุด ข้อดีคือ สามารถตัดได้ทั้งริดสีดวงภายในและภายนอกได้ทั้งหมด ค่าใช้จ่ายไม่สูงมาก
- การผ่าตัดด้วยเครื่องมือตัดเย็บอัตโนมัติ เป็นการตัดริดสีดวงโดยใช้เครื่องมือเฉพาะตัดหัวริดสีดวงและเย็บแผล ใช้ได้กับเฉพาะริดสีดวงแบบภายใน ข้อดีคือ สามารถฟื้นตัวได้เร็ว แต่เครื่องมือมีราคาสูง และต้องอาศัยศัลยแพทย์ที่เชี่ยวชาญการใช้เครื่องมือ
